Heemkundekring Schaijk – Reek brengt Jubileum Sprokkeling uit. 18-10-2020
Deze maand bestaat de Heemkundekring Schaijk – Reek 35 jaar. Helaas kan vanwege corona dit feest nu niet gevierd worden. De vereniging heeft onlangs wel een nieuwe, dubbeldikke Jubileum Sprokkeling uitgebracht. Het bestuur heeft besloten de jubileumfestiviteiten door te schuiven naar het volgende lustrum in 2025. Ondertussen wordt hard gewerkt aan de bouw van een Brabantse kapschuur. Wellicht biedt de ingebruikname daarvan over enige tijd nog de mogelijkheid voor een klein jubileumfeestje.
Secretaris Mari van der Linden licht de inhoud van deze bijzondere Sprokkeling van maar liefst 66 pagina’s toe: “twaalf actieve leden hebben een waardevolle bijdrage geleverd door historisch interessante gegevens bij elkaar te ‘sprokkelen’ en daar een mooi verhaal van te maken.”
Zo heeft Schaijks dorpshistoricus Jan van der Heijden beschreven dat de hoeve ‘Groot Gaal’, een van de oudste plekken van Schaijk waarover in de archieven informatie is terug te vinden, al vóór 1168 gesticht moet zijn door de abdij van Berne, door abt Everardus. Vandaar ook Everardusweg. Tot nu toe dacht men aan 1189.
“En wat betreft Reek gaat Marij van Diggelen-Verstegen uitgebreid in op de geschiedenis van de familie Jurgens die voorheen in de Soeterstraat woonde: twee kruisheren in één gezin. Alles bij elkaar tien lezenswaardige artikelen uit het verleden van Reek en Schaijk.”
Naast Sprokkelingen geeft de heemkundekring ook boeken uit. Bijvoorbeeld het fraaie boek ‘Hoe ’t vruuger waar’ van de hand van Piet Manders, met veel familiefoto’s of ‘Mijn jeugd in oorlogstijd’ geschreven door Wim Boeijen. “Ook het boek ‘Munse Minse’, een boek van Jan van der Heijden, is een mooi geschenk om komende tijd weg te geven of te mogen ontvangen” aldus de secretaris.
De Jubileum Sprokkeling is voor leden van de heemkundekring gratis. Niet-leden kunnen deze Jubileum Sprokkeling kopen voor de prijs van € 10,- tijdens openingsuren: elke woensdagochtend tussen 10 en 12 uur in het heemkundegebouw De Komme aan de Netjeshof 2 te Schaijk.
Mari vervolgt: “daar bent u altijd van harte welkom om ons ‘oudheidkundig museum’ te bezoeken of om zomaar een praatje te maken onder het genot van een kopje koffie of thee. ‘Ut kuukske’ krijgt u erbij.”
Meezingen met TIONA op 14 juni 2019
Op vrijdagavond 14 juni jl. organiseerde de Heemkundekring Schaijk-Reek een zomeravondconcert door TIONA bij De Komme in Schaijk. Het is rond 19.30 uur als de leden van TIONA zich langzamerhand verzamelen op het pleintje voor De Komme. Met een fraaie zomezon op de achtergrond treft het combo de nodige voorbereidingen voor het optreden. egen de tijd dat het 20.00 uur is, loopt het terras aardig vol. De toeschouwers genieten van de vrolijke liedjes van het smartlappenkoor. Bekende liedjes als 'Het leven is goed' en 'Het kleine café' worden enthousiast en uit volle borst mee gezongen. De meezingboekjes komen daarbij goed van pas. Levensliedjes met een lach en soms met een traan. In de pauze heeft de bar het druk om iedereen van een koel drankje te voorzien. Daarna volgen nog zo'n 12 Nederlandstalige nummers die weer op veel bijval kunnen rekenen. Daaronder ook een primeur: het koor zingt 'De zuidenwind waait' vanavond voor het eerts.
Zo onder de rook van de kerktoren biedt het binnenpleintje met in het midden z'n fraaie plataan een gezellig aanzien. Als het concert is beëindigd met het lied 'Hou me mar vaast' vraagt het publiek om een toegift. Accordeonist Richard zingt vervolgens 'Brabant' van Guus Meeuwis. Bijzonder om dat te horen uit de mond van een echte Fries. Maar wel mooi! Na afloop blijven de meeste aanwezigen nog effe nakletsen en nagenieten van de warme en unieke zomeravond. Het was prachtig om mee te maken!.
October-December 2018
Inleiding.
Sinds de laatste Flitsnieuws halverwege oktober 2018 zijn er weer een aantal activiteiten geweest en is het bestuur weer een aantal keren bij elkaar geweest. Onderstaand treft u de belangrijkste zaken aan.
Lezing over de Maashorst en fietstocht door de Maashorst 1.
Op dinsdag 16 oktober 2018 heeft Frank van Dorst een lezing gegeven over de Maashorst. De bedoeling was dat Frank samen met Piet Manders de lezing zou geven. Helaas moest Piet afhaken vanwege een operatie. Aan het begin van de lezing legde Frank aan de zaal de vraag voor: “wat hebben de volgende wegen in Schaijk en Reek met elkaar gemeen: de Gagelsteeg, de Bruinsteeg, de Scheisestraat en de Koperstraat?” Hij vroeg de aanwezigen deze vraag op het einde van de lezing te beantwoorden. Centraal in de lezing van Frank stonden de Peelrandbreuken, de parallelbreuken, de straat-en familienamen en andere verwijzingen naar de breuk die een grote invloed op de streek en haar bewoners hebben gehad. Frank liet doorsneden zien van de aardlagen in de Maashorst en in haar omgeving in. Hij vertelde dat juist de hoger gelegen gebieden nat worden. Hoog en nat, een opvallende combinatie? Wat is de reden? De Peelrandbreuk markeert de overgang tussen de hoger gelegen Peelhorst en de lager gelegen Centrale Slenk. Grondwater stroomt van hoog naar laag. Op het breukvlak echter wordt de doorstroming bemoeilijkt door lagen die geen water doorlaten (ook wel ondoorlatende lagen genoemd) waardoor het ter plekke opstijgt en als kwelwater aan de oppervlakte verschijnt.Doordat het opstijgende water aan de oppervlakte komt, oxideert het ijzerhoudende water en wordt bruin. Anders dan je zou verwachten, zijn de hoge gronden hier nat en blijven de lage gronden droog. Deze bijzondere vorm van kwel noemen we wijst. Wijst is een bijzonder fenomeen dat alleen onder deze zeer specifieke omstandigheden voorkomt. De familienaam van der Wijst verwijst ernaar en komt met name veel voor in Noordoost Brabant. Frank stipte op de kaart van de Maashorst een aantal plekken aan waar het verschijnsel van wijst goed te zien is. Op zaterdag 20 oktober is hij deze met belangstellenden gaan bezoeken. Op het eind van de lezing kwam Frank met het antwoord op vraag welke hij aan het begin van lezing stelde. Antwoord: “voornoemde straaten verwijzen naar waterafvoer vanuit de Maashorst.”
2. Fietstocht
De lezing over de Maashorst had het bestuur eind 2017 vastgesteld op 16 oktober 2018. Achteraf gezien een perfecte timing. Iets wat we in 2017 nog niet wisten, was dat op zaterdag 20 oktober 2018 een proefsleuf te bezichtigen was in de Maashorst, een unieke kans om ook eens onder de grond te kijken, hoe de Peelrandbreuk er uit ziet.
De heer Limbaud Lapperre heeft samen met collega’s van de Vrije Universiteit van Amsterdam vier weken minutieus de Peelrandbreuk onderzocht. Hoofddoel van zijn onderzoek is de (on)doorlaatbaarheid van de diverse lagen in de grond. Limbaud van Lapperre hoopt in 2022 te promoveren op zijn onderzoek naar de Peelrandbreuk. De hoop is dat mede daardoor de Unesco het gebied aanwijst als Geopark van Nederland.
Het was een goede lezing en een prachtige, gezellige fietstocht.
Lezing/film over Vluchtoord
Op 27 november 2018 was er in de Komme een lezing door Adriaan Sanders over Vluchtoord Uden. De zaal was goed bezet. Er waren maar liefst ruim 50 toehoorders. Van 1914 tot 1918 was de Eerste Wereldoorlog, ook wel de Gro(o)te Oorlog genoemd. Voor de pauze praatte Adriaan de toehoorders bij over de aanleiding en de oorzaak van de Eerste Wereldoorlog. Als oorzaak noemde Adriaan:
- Veel machthebbers in Europa wilden hun macht in Europa vergroten
- Niemand vertrouwde elkaar
- Er zat nog een stuk zeer vanuit het verleden tussen Duitsland en Frankrijk.
De rechtstreekse aanleiding was de moordaanslag op Frans Ferdinand en zijn vrouw, de troonopvolger van Oostenrijk. Op 28 juni 1914 vond deze aanslag plaats en op 28 juli brak de oorlog uit. Nederland bleef daarin neutraal. Duitsland wilde via België Frankrijk binnenvallen. De Duitsers stuurden een briefje naar de regering van België en vroeg toestemming om via België naar Frankrijk te mogen trekken. België weigerde dit, waarop Duitsland vrijwel direct België binnenviel en België verwikkeld raakte in deze oorlog. Met als gevolg dat er in het najaar van 1914, na de val van Antwerpen, ruim één miljoen Belgen naar Nederland vluchtten. Gelukkig konden ruim 90% van deze vluchtelingen enkele maanden later terugkeren naar huis, zodat er begin 1915 nog ruim 100.000 Belgen in Nederland verbleven. Het overgrote deel kon zichzelf bedruipen, maar voor enkele tienduizenden moest vanuit de overheid een oplossing gevonden worden. Er werd besloten tot het oprichten van vluchtelingenkampen in Ede, Nunspeet en Uden. Daarnaast waren er interneringskampen voor militairen en particuliere initiatieven zoals o.a. in Gouda. Medio februari 1915, amper twee maanden later, arriveerden de eerste vluchtelingen in Vluchtoord Uden en het aantal bewoners groeide snel. Voor het bouwen van Vluchtoord was geld nodig. Amerika sprong financieel bij. Om aan de Amerikanen te kunnen laten zien, wat er met hun geld gedaan is, is er film gemaakt. Deze film hebben we na de pauze kunnen zien. We hebben kunnen zien, dat nagenoeg alle voorzieningen aanwezig waren in Vluchtoord. Er was een school, er waren naast woningen ook een werkplaats, een kerk, er waren plekken voor ontspanning et cetera. Adriaan vertelde ook, dat de Belgen liever naar Uden gingen dan naar Nunspeet of Ede. Dit had mede te maken met cultuurverschil.
Een boeiende lezing en een mooie avond!
Schenkingen voorwerpen, boeken et cetera
De laatste maanden hebben we van diverse kanten (vooral van leden) boeken en mooie voorwerpen gekregen, waaronder een prachtig schilderij. Soms werd het in De Komme neergelegd zonder erbij te vermelden, wie de schenker is. Vanaf 2019 gaan we de schenkingen in de Flitsnieuws vermelden. Willen jullie de schenkingen doorgeven aan Margriet Meulepas?! Dit kan via de mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of geef het af aan Margriet. Zij is meestal op woensdagavond van 19.30 uur tot 21.00 uur in De Komme. Met hetgeen wat we krijgen, moeten we selectief omgaan, gezien de beperkte ruimte die we hebben.
Project Beeldbanken
Tijdens de jaarvergadering in maart 2018 is er een korte presentatie gehouden over het project Beeldbanken. Het bestuur had gekozen voor de oplossing met ZCBS (Zijper Collectie Beheer Systeem). Eerdere pogingen waren om financiële redenen niet succesvol. De ZCBSbeeldbanksoftware is gratis. - -
-Beeldbank voor foto’s.
In de jaarvergadering werd een eerste opzet van deze ZCBSbeeldbank getoond. In de maanden erna werd de beeldbank aangepast aan de gewenste situatie voor Schaijk en Reek. Jammer was dat een groot aantal van de ongeveer 1500 foto’s dubbel, of zelfs vaker, in de beeldbank voorkwamen. Dit was veroorzaakt door de vele omzettingen tijdens de voorgeschiedenis van ZCBS. Opschonen van de beeldbank, of opnieuw beginnen, is beide veel werk. Gekozen werd voor opschonen. De fotowerkgroep heeft deze beeldbank nu grotendeels opgeschoond en verwacht eind januari 2019 klaar te zijn. Dan gaat men door met verder vullen.
- Beeldbank voor bidprentjes.
Deze ZCBS-beeldbank is rond de vakantieperiode opgebouwd. Momenteel zijn er zo’n 200 bidprentjes, met plaatje en beschrijving, in de beeldbank geplaatst. Ook hier kan de werkgroep bidprentjes verder met vullen. Er zijn in totaal ongeveer 6000 bidprentjes, die staan beschreven in een pc-kaartenbak. Er zijn inmiddels 500 bidprentjes ingescand als plaatjes voor de beeldbank.
- Beeldbank voor collectie.
Deze ZCBS-beeldbank, voor de historische objecten in het heemkundegebouw, is tegelijkertijd met die voor de bidprentjes opgebouwd. Momenteel zijn er zo’n 25 objecten met een voorlopige foto en beschrijving in de beeldbank geplaatst. Ook hier kan de werkgroep verder met vullen. Er zijn in totaal ongeveer 1500 objecten, die staan beschreven in een pc-kaartenbak. Daarvan zijn voorlopig 25 foto’s beschikbaar voor de beeldbank. Er is nog niet besloten welke objecten met welke prioriteit aan de beeldbank toegevoegd gaan worden, en of alles op internet getoond moet worden. Overleg met bestuur is gaande.
- Status van het project:
Voor alle 3 de beeldbanken geldt dat nu elke foto (of plaatje), plus beschrijving, op zeer eenvoudige wijze zichtbaar kan worden gemaakt op het internet. Uiteraard voor zover ze in de beeldbanken aanwezig zijn. En dat elke werkgroep zelf kan aanvullen en muteren. - Samen met het bestuur is besloten eind januari 2019 de beeldbank voor foto’s, voor zover als gevuld en opgeschoond, en de beeldbank voor bidprentjes, voor zover als gevuld, op Internet open te zetten. Dit in het bijzijn van de media. Er komen dan meer dan 1000 foto’s en bidprentjes openbaar.
Vermeldenswaard is dat de ZCBS-beeldbanken nu bij een kleine 100 Nederlandse musea en heemkundekringen gebruikt worden. En dat de jaarlijkse ZCBS-gebruikersvergadering voor Zuid-Nederland in maart 2019 in De Komme zal worden gehouden. Dit helpt alle ZCBS teamleden waardevolle contacten met de ZCBS-gebruikers in de regio op te bouwen.
Het ZCBS-projectteam bestaat uit:
- beeldbank voor foto’s: Lambert van Breda en Bart Wieland,
- beeldbank voor bidprentjes: Jack Ruijters
- beeldbank voor Grafmonumenten: Gerard Wittenberg
- ZCBS-systeembeheer: Willie van Esch,
Namens het ZCBS-projectteam, Hennie van Apeldoorn.
oktober/november 2019 Lezing over grote, Brabantse, gezinnen
Benieuwd naar de andere komende activiteiten ? Bekijkt u dan onze activiteitenkalender